De wereldwijde machtsverhoudingen verschuiven. Terwijl Europa inzet op digitale soevereiniteit, domineren Amerikaanse cloudproviders het grootste deel van de markt. Microsoft, Amazon en Google bieden krachtige, geïntegreerde oplossingen, maar hun Amerikaanse oorsprong roept vragen op over privacy en juridische afhankelijkheid.

De CLOUD Act (2018) versterkt deze zorgen. Deze wet verplicht Amerikaanse bedrijven om, op verzoek van Amerikaanse autoriteiten, toegang te geven tot data – zelfs als die data zich buiten de VS bevindt. Dit betekent dat Europese bedrijven die gebruikmaken van Amerikaanse cloudproviders, onder Amerikaanse jurisdictie kunnen vallen, ook als hun data in een Europees datacenter staat.

Hoe reëel zijn de zorgen?

Hoewel de CLOUD Act niet automatisch betekent dat de Amerikaanse overheid vrij toegang heeft tot alle data, creëert het wel juridische onzekerheid. In de praktijk zijn er waarborgen, zoals gerechtelijke toetsing en internationale verdragen (zoals de EU-US Data Privacy Framework), maar deze bieden geen absolute bescherming.

Voor sectoren met gevoelige data – zoals zorg, overheid, defensie of financiële instellingen – is deze onzekerheid vaak reden om alternatieven te zoeken. Denk aan Europese cloudproviders zoals OVHcloud, of het gebruik van “sovereign cloud”-oplossingen waarbij data en beheer volledig binnen Europese grenzen blijven. Ook Microsoft biedt sovereign cloud oplossingen waarbij het mogelijk is data te versleutelen zodat Microsoft het zelf niet meer kan lezen. Daarnaast is het mogelijk oplossingen lokaal te hosten.

Vendor lock-in: een sluipend risico

Naast juridische zorgen speelt ook het risico van vendor lock-in. Dit ontstaat wanneer een organisatie zo afhankelijk wordt van één leverancier, dat overstappen naar een alternatief technisch of financieel onhaalbaar wordt. In de context van de cloud gebeurt dit vaak door:

  • Gebruik van leverancier specifieke technologieën (zoals Azure Functions, AWS Lambda of Google BigQuery)
  • Integratie van meerdere diensten binnen één ecosysteem
  • Licentieconstructies die overstappen ontmoedigen

Office 365 en Windows: diepe integratie, hoge afhankelijkheid

Voor organisaties die gebruikmaken van Microsoft 365 (voorheen Office 365), is vendor lock-in bijna onvermijdelijk. De integratie tussen Outlook, Teams, SharePoint, OneDrive en Windows is diep verweven in de dagelijkse bedrijfsvoering. Overstappen naar een alternatief betekent niet alleen technische migratie, maar ook gedragsverandering, training en herinrichting van processen.

Bovendien zijn veel organisaties afhankelijk van Active Directory, Intune en andere Microsoft-beheertools. Zelfs als data lokaal wordt opgeslagen, blijft de afhankelijkheid van Microsoft groot.

Eigen software: meer flexibiliteit, maar niet zonder risico’s

Organisaties die hun eigen software hosten (bijvoorbeeld een maatwerkapplicatie of ERP-systeem) hebben meer controle over hun cloudstrategie. Zij kunnen kiezen voor:

  • Europese cloud-providers (zoals Fuga Cloud, Scaleway of OVHcloud)
  • Multi-cloud of hybride cloudoplossingen
  • On-premise hosting of edge computing

Toch zijn er ook hier risico’s. Veel ontwikkelteams gebruiken Amerikaanse CI/CD-tools, GitHub, Docker Hub of cloudgebaseerde databases. Ook hier kan indirecte afhankelijkheid van Amerikaanse infrastructuur ontstaan. Om flexibel gebruik te kunnen maken van verschillende cloud providers is het belangrijk technologieën te gebruiken die algemeen beschikbaar zijn. Diensten die passen in de OpenStack standaard zijn eenvoudiger van de ene naar de andere cloud te migreren. In de praktijk zul je zoveel mogelijk moeten terugschakelen naar oplossingen die cloud agnostisch zijn.

Strategische aanbevelingen

Voor organisaties die vendor lock-in en juridische risico’s willen beperken, zijn er een aantal belangrijke aspecten om in kaart te brengen:

  • Data-classificatie: Bepaal welke data gevoelig is en waar die mag worden opgeslagen.
  • Multi-cloud architectuur: Vermijd afhankelijkheid van één provider.
  • Open standaarden: Gebruik technologieën die overdraagbaar zijn tussen platforms. Kijk bijvoorbeeld eens naar OpenStack.
  • Sovereign cloud: Overweeg oplossingen die expliciet voldoen aan Europese wetgeving.
  • Exit-strategie: Ontwikkel een plan om afscheid te nemen van de leverancier waar je mee in zee gaat.

Conclusie

De keuze voor een cloudprovider is allang geen puur technische beslissing meer. Geopolitiek, wetgeving en strategische onafhankelijkheid spelen een steeds grotere rol. Organisaties doen er goed aan om vendor lock-in niet alleen te zien als een technisch risico, maar ook als een juridische en geopolitieke kwetsbaarheid.